GOST R ISO 643-2015

• gost-r-iso-643-2015.pdf (1.18 MiB)
  ГОСТ Р ИСО 643-2015

GOST R ISO 643−2015 Stal. Металлографическое definicja obserwowanego wielkości ziarna

GOST R ISO 643−2015

NORMA KRAJOWA FEDERACJI ROSYJSKIEJ

STAL

Металлографическое definicja obserwowanego wielkości ziarna

Steels. Micrographic determination of the apparent grain size

OX 77.040.99
ОКСТУ 0709

Data wprowadzenia 2016−08−01

Przedmowa

1 PRZYGOTOWANY Federalnym, państwowym jednolite przedsiębiorstwo «Centralnym instytutem badawyczy czarnej metalurgii im. I.P.Бардина» na podstawie własnego autentycznego tłumaczenia na język rosyjski międzynarodowego standardu, o którym mowa w pkt 4

2 WPISANY komitet Techniczny dla normalizacji TC 145 «Metody kontroli wyrobów stalowych"

3 ZATWIERDZONY I WPROWADZONY W życie Rozporządzenie Federalnej agencji ds. regulacji technicznej i metrologii od 16 października 2015 r. N 1568-st

4 Niniejszy standard jest identyczny z międzynarodowym standardem ISO 643:2012* «Stal. Металлографическое definicja obserwowanego wielkości ziarna» (ISO 643:2012 «Steels — Micrographic determination of the apparent grain size»).
Nazwa standardu zmieniona względem nazwy określonego standardu międzynarodowego do doprowadzenia do zgodności z GOST R 1.5−2012 (podrozdział 3.5).

Przy stosowaniu niniejszego standardu zaleca się stosowanie zamiast odniesienia do standardów odpowiednie normy krajowe Federacji Rosyjskiej i międzypaństwowe standardy, informacje o nich znajdują się w dodatkowym załączniku TAK

5 ZAMIAN GOST R ISO 643−2011


Zasady stosowania niniejszego standardu nie jest ustawiony w GOST R 1.0−2012 (w sekcji 8). Informacja o zmianach do niniejszego standardu została opublikowana w corocznym (według stanu na 1 stycznia bieżącego roku) informacji o indeksie «Krajowe standardy», a oficjalny tekst zmian i poprawek — w comiesięcznym biuletynie indeksie «Krajowe standardy» przypadku rewizji (wymiany) lub odwołania niniejszego standardu powiadomienie zostanie opublikowany w najbliższym wydaniu miesięcznego wskaźnika informacyjnego «Krajowe standardy». Odpowiednia informacja, powiadomienie i teksty umieszczane są także w systemie informatycznym do wspólnego użytku — na oficjalnej stronie Federalnej agencji ds. regulacji technicznej i metrologii w sieci Internet (www.gost.ru)

1 Zakres zastosowania

Niniejszy standard określa металлографический metoda określania wielkości obserwowanego ferrytycznej lub austenitycznej ziarna w stali. Opisano w nim metody wykrywania granic ziaren i oceny średniej wielkości ziarna w próbkach z унимодальным rozkładu wielkości ziaren. Chociaż ziarna mają formę trójwymiarową, płaszczyzna микрошлифа może przekroczyć ziarno w dowolnym miejscu od kąta ziarna do maksymalnej średnicy ziarna, tworząc w ten sposób szeroki zakres rozmiarów ziarna, obserwowanych na dwuwymiarowej płaszczyźnie, nawet w próbce z idealnie pasującymi wielkości ziaren.

2 powołania Normatywne

W tym standardzie stosowane przepisy linki na następujące standardy*:
________________
* Tabelę zgodności krajowych standardów międzynarodowych można znaleźć na stronie. — Uwaga producenta bazy danych.


ISO 3785 Stal. Oznaczenia osi próbki (ISO 3785, Steel — Designation of test piece osie)
_______________
Działa ISO 3785:2006 «Materiały metalowe. Oznaczenie osi próbek względem tekstury produktu».


ISO 14250 Stal. Металлографическая ocena дуплексного wielkości ziarna i jego dystrybucji (ISO 14250, Steel — Metallographic characterization of duplex grain size and distributions)

KONTROLERA E112 Standardowe metody badań dla określenia średniej wielkości ziarna (ASTM E112, Standard Test Methods for Determining Average Grain Size)

3 Terminy i definicje

W tym standardzie zastosowano następujące terminy c odpowiednimi definicjami:

3.1 ziarna (grain): Zamknięty kształt wielokąta z bardziej lub mniej криволинейными stronami, które może być wykryty na płaskim przekroju próbki, przygotowanym dla металлографического badania.

Ziarna są podzielone na dwa rodzaje:

3.1.1 аустенитное ziarno (austenitic grain): Kryształ z гранецентрированной sześcienny krystalicznej strukturze, który może zawierać counterparts wyżarzania.

3.1.2 ферритное ziarno (ferritic grain): Kryształ z объемноцентрированной sześcienny krystalicznej strukturze, który nie zawiera counterparts wyżarzania.
_______________
Wielkość ziarna ferrytu zwykle szacuje się da stali niestopowych o zawartości węgla 0,25% lub mniej. Jeśli w strukturze są wysepki perlitu, których rozmiar jest identyczny wielkości ziaren ferrytu, to te wysepki również biorą pod uwagę jak stale nierdzewne ferrytyczne ziarna.

3.2 numer ziarna (index): Dodatnia, zerowa lub ujemna wartość pokoje ziarna G, który określa się na podstawie średniej liczby ziaren m, liczonych na 1 mmplacu микрошлифа.

Uwaga — Z definicji G=1, jeśli m=16, pozostałe pokoje ziaren określona wzorem m =8x2.

3.3 przecięcie ziarna N (intercept): Liczba ziaren, пересеченных prostej lub zakrzywionej linii pomiarowej (patrz rysunek 1).

Uwaga — Bezpośrednie linie pomiarowe zwykle kończą się wewnątrz ziarna. Takie końcowe odcinki linii prostych biorą pod uwagę jak ½ przecięcia. oznacza średnią wartość liczby obliczeń liczby ziaren, пересеченных linią pomiaru, losowo stosowane w różnych miejscach. dzieli się na prawdziwą długość linii , mierzoną zwykle w milimetrach, w celu określenia liczby skrzyżowań ziaren na jednostkę długości linii pomiarowej .

3.4 przekraczanie granicy ziarna P (intersection): Liczba punktów przecięcia granic ziaren prostej lub zakrzywionej linii pomiarowej (patrz rysunek 1).

Rysunek 1 — Przykłady liczenia przejazdów granic P i skrzyżowań ziaren N

	Liczenie skrzyżowań ziaren N dla prostej linii jednofazowej зеренной strukturze, gdzie strzałki wskazują 6 skrzyżowań ziaren, a cyfry ½ — dwa liniowych odcinka, kończących się wewnątrz ziaren (2x½=1N) i N=7.
	Obliczanie przecięć granic P do linii prostej, umieszczone na однофазную зеренную strukturę, gdzie strzałki wskazują 7 przecięć granic i P=7.

Rysunek 1 — Przykłady liczenia przejazdów granic P i skrzyżowań ziaren N

Uwaga — oznacza średnią wartość liczby obliczeń granic ziaren, пересеченных linią pomiaru, losowo stosowane w różnych miejscach. dzieli się na prawdziwą długość linii , mierzoną zwykle w milimetrach w celu określenia liczby ziaren na jednostkę długości linii .

4 Oznaczenia

Użyte oznaczenia podane w tabeli 1.


Tabela 1 — Oznaczenia

Oznaczenie	Definicja	Wartość
	Średnia powierzchnia ziarna w milimetrach kwadratowych
	Obserwowana powierzchnia próbki w milimetrach kwadratowych	-
	Średnia średnica ziarna w milimetrach
D	Średnica okręgu na ekranie z matowego szkła mikroskopu lub na mikrofotografii, ograniczających obraz odniesienia powierzchni próbki	79,8 mm (powierzchnia=500 mm)
g	Liniowy wzrost (wybrane jako odniesienia) mikroskopowego obrazu	Zazwyczaj 100
G	Pokój ziarna	-
K	Współczynnik przejścia od liniowy gliniowego wzrostu 100
	Średnia długość liniowego przecięcia, zwykle wyrażana w milimetrach
	Rzeczywista długość linii pomiarowej podzielona przez wzrost w milimetrach	-
m	Liczba ziaren na kwadratowym przeszło milimetry powierzchni próbki do badanej powierzchni	(wzrost 100) (wzrost g)
M	Pokój najbliższego wzorcowego obrazu standardowej skali, gdy g nie jest równa 100	-
	Pełna efektywna liczba ziaren, liczonych na zdjęciu o średnicy D(zwiększenie g)	-
	Liczba ziaren w pełni znajdujących się wewnątrz okręgu o średnicy D	-
	Liczba ziaren, пересеченных okręgiem o średnicy D	-
	Pełna efektywna liczba ziaren, liczonych na zdjęciu o średnicy D(przy powiększeniu 100)
	Średnia liczba ziaren, пересеченных linią pomiaru długości L	-
	Średnia liczba skrzyżowań ziaren na jednostkę długości linii pomiarowej
	Liczba skrzyżowań ziaren na jeden milimetr w kierunku podłużnym	-
	Liczba skrzyżowań ziaren na jeden milimetr w kierunku poprzecznym do kierunku	-
	Liczba skrzyżowań ziaren na jeden milimetr w kierunku prostopadłym do grubości	-
	Średnia liczba przecięć granic ziaren linią pomiaru, losowo zastosowanym w różnych miejscach	-
	Średnia liczba przecięć granic ziaren na jednostkę długości linii pomiarowej
Oznaczenia kierunków są zgodne z normą ISO 3785.

5 Istota metody

Rozmiar ziarna, ujawnia się poprzez badanie mikroskopowe polerowanego próbki, odpowiednio przygotowanego metodą, w zależności od rodzaju stali i wymaganych informacji.

Uwaga — Jeśli w zamówieniu lub standardzie na produkty nie określa metodę identyfikacji ziarna, to wybór takiej metody jest dostępny w gestii producenta.

Przydzielany średni rozmiar ziarna charakteryzuje się:

a) albo numer ziarna uzyskanych:

— zazwyczaj poprzez porównanie z benchmarku skalami pomiaru wielkości ziarna;

— lub poprzez liczenie w celu określenia średniej liczby ziaren na jednostce powierzchni;

b) lub średnią długości przecięcia ziarna.

6 Pobieranie i przygotowanie próbek

6.1 Miejsce odbioru

Jeśli w zamówieniu lub standardzie stali nie podano liczbę próbek i miejsca, w których powinny one być dobrane z metalu, to sprawa jest dostępny w gestii producenta, chociaż wykazano, że dokładność określenia wielkości ziarna wzrasta wraz ze wzrostem ilości obliczonych próbek. Dlatego zaleca się, aby oceniać dwie próbki lub więcej. Przy tym należy pamiętać, że próbki muszą być reprezentatywne dla głównej części produktów (tj. eliminować obszary silnie zdeformowanej materiału, znajdujące się, na przykład, u końców niektórych rodzajów produktów lub w miejscach, gdzie do wycinania próbek zostały wykorzystane nożyczki, itp.).

Próbki powinny być polerowane zgodnie z powszechnie stosowanymi metodami.

Jeśli w standardzie na produkty lub w umowie z klientem nie stanowią inaczej, to polerowane płaszczyzny próbki powinna być oczkiem, czyli równoległa do osi głównej deformacji w zdeformowanym produktów. Pomiary wielkości ziarna na poprzecznej płaszczyzny będą prowadzić do błędów, jeśli kształt ziaren nie jest равноосной.

6.2 Określenie granic ferrytycznej ziarna

Stale nierdzewne ferrytyczne ziarna należy zidentyfikować konserwowania w 2−3% roztworem kwasu azotowego w alkoholu etylowym lub innym odpowiednim odczynnikiem.

6.3 Określenie granic ważnego i oryginalnego ziaren austenitu

6.3.1 Ogólne informacje

W tym przypadku, jeśli nierdzewnej mają однофазную lub dwufazowe аустенитную strukturę (ziarna -ferrytu w austenitycznej osnowie), w temperaturze pokojowej, ziarno należy zidentyfikować poprzez trawienie. Dla obwodów jednofazowych austenitycznych odpornych na korozję stali najczęściej używanymi odczynnikami do chemicznego trawienia są roztwór carskiej wódki w gliceryna, odczynnik Каллинга (N 2) i odczynnik Марбле. Najlepszym rozwiązaniem elektrolityczne trawienie jednofazowych i dwufazowych odpornych na korozję stali nierdzewnych jest korzystanie z 60-procentowego wodnego roztworu kwasu azotowego przy napięciu 1,4 W w ciągu 60−120 s. Ponieważ to jest trawienie ujawnia granice ziaren, ale nie wykrywa granicy counterparts, zazwyczaj korzystają z 10% r-r wodny roztwór kwasu szczawiowego przy napięciu 6 v i czasu trawienia do 60 c, jednak ten odczynnik jest mniej skuteczna niż 60%-wego roztworu HNO.

Dla innych stali nierdzewnych należy użyć tego lub innego z następujących metod, w zależności od wymaganej informacji:

— metoda trawienia nasyconym wodnym roztworem kwasu pikrynowego (patrz 6.3.2);

— metody kontrolowanego utleniania (patrz 6.3.3);

— metoda nawęglania przy 925 °C (patrz 6.3.4);

— metoda uczulenia granic ziaren (patrz 6.3.7);

— inne metody, wyraźnie uzgodnione między producentem i konsumentem przy zamówieniu.

Uwaga — Pierwsze trzy metody wykorzystywane do wykrywania granic oryginalnego ziarna austenitu, a pozostałe metody — dla stali austenitycznych stali manganowych lub stali austenitycznych odpornych na korozję stali (załącznik A).


Podczas przeprowadzania testów porównawczych dla różnych metod należy użyć te same tryby obróbki cieplnej. Wyniki badań mogą się znacznie różnić w przejściu od jednej metody do drugiej.

6.3.2 Metoda trawienia nasyconym wodnym roztworem kwasu pikrynowego

6.3.2.1 Zakres zastosowania

Metoda ta pozwala na określenie granic ziaren austenitu, powstałe podczas obróbki termicznej próbki. Stosuje się go dla próbek мартенситную lub бейнитную strukturę. To jest trawienie okazuje się skuteczne, jeśli zawartość fosforu w stali wynosi nie mniej niż 0,005%.

6.3.2.2 Przygotowanie próbek

Odczynnik jest powszechnie stosowana do термообработанных stalowych próbek. Jeżeli próbka ma мартенситную lub бейнитную strukturę, późniejszej obróbki cieplnej zwykle nie jest wymagane. W przeciwnym razie obróbka cieplna jest potrzebna.

Jeśli tryb obróbki cieplnej próbki nie jest określony w normie na produkty i normatywnej dokumentacji brakuje inne wymagania, konstrukcyjnych stali węglowych i niskostopowych o, poddawanych obróbce termicznej, należy stosować następujące tryby:

— 1,5 h w temperaturze (850±10)°C — dla stali o zawartości węgla więcej niż 0,35%;

— 1,5 h w temperaturze (880±10)°C — dla stali o zawartości węgla mniejszej lub równej 0,35%.

Po tych trybów grzania próbki należy schłodzić w wodzie lub oleju.

6.3.2.3 Polerowanie i trawienie

Płaska powierzchnia próbki powinna być polerowane do przeprowadzenia металлографического badania. Następnie jest poddawany jest wyryte w ciągu odpowiedniego czasu w nasyconym wodnym roztworze kwasu pikrynowego z dodatkiem nie mniej niż 0,5% алкилсульфоната lub innego odpowiedniego środka powierzchniowo czynnego.

Uwaga — Długość trawienia może się wahać od kilku minut do ponad godziny. Ogrzewanie odczynnika do 60 °C, może poprawić jego травящее działania i zmniejszyć długość trawienia.


Aby osiągnąć wystarczająco kontrastu określenia granic ziaren w próbce czasami konieczne jest przeprowadzenie kilku kolejnych operacji trawienia i polerowania próbek. W przypadku stali poddanego pass-through hartowania, przed wycinkami próbki może być przeprowadzony wakacje produktu.

Ostrzeżenie — Podczas ogrzewania roztworów zawierających пикриновую kwas, należy nie dopuścić do całkowitego odparowania roztworu, tak jak kwas pikrynowy może stać się wybuchowa.

6.3.2.4 Wynik

Po identyfikacji granic oryginalnego ziarna austenitu próbki należy natychmiast zbadać pod mikroskopem.

6.3.3 Metody kontrolowanego utleniania

6.3.3.1 Zakres zastosowania

Ta metoda pozwala zidentyfikować siatkę granic ziaren austenitu, utworzonych w wyniku selektywnego utleniania granic podczas аустенитизации w temperaturze tej obróbki cieplnej.

6.3.3.2 Przygotowanie próbek

Jedna powierzchnia próbki powinna być polerowane. Na pozostałej części jego powierzchni nie powinno być żadnych śladów utleniania. Próbkę należy umieścić w laboratorium piec, w którym albo jest obsługiwany przez podciśnienie na poziomie 1 Pa, albo krąży gaz obojętny (np. obrane argon). Obróbka cieplna próbki powinna odpowiadać metodzie аустенитизации wskazanej przez klienta lub zamieszczonych w standardzie na te produkty.

W końcu określonego okresu ogrzewania w piecu należy podawać powietrze w ciągu 10−15 s. Następnie próbkę należy ochłodzić w wodzie. Po tej próbki zwykle może być natychmiast zbadane pod mikroskopem.

Uwagi

1 Utleniania próbki może być przeprowadzone bez użycia atmosferze obojętnej atmosfery.

2 Tlenki, obserwowane na wstępnie polerowanej powierzchni, należy usunąć poprzez lekkie polerowanie przy użyciu drobnoziarnistego materiału ściernego, zapewniając jednocześnie zachowanie tlenku żelaza siatki, która powstała wzdłuż granic ziaren, a następnie polerowanie należy zakończyć za pomocą konwencjonalnych metod. Wtedy należy przeprowadzić trawienie próbki odczynnikiem zawierającym:

— пикриновую kwas — 1 g;

— kwas solny — 5 cm;

— alkohol etylowy — 100 cm.

6.3.3.3 Wynik

Selektywne utlenianie granic wydobywa siatkę granic austenitycznych ziaren. Jeśli przygotowanie próbki wykonane poprawnie, to na granicach ziaren nie powinny wystąpić kulistych tlenki.

W niektórych przypadkach, w celu bardziej precyzyjnego określenia granic może być konieczne użycie metod oświetlenia skośnego lub DICK (różnicowego интерференционного kontrastu).

6.3.4 Metoda nawęglania przy 925°C

6.3.4.1 Zakres zastosowania

Ta metoda jest przeznaczona dla цементуемых stali i pokazuje granice ziaren austenitu, powstające podczas nawęglania tych stali. Metoda zazwyczaj nie nadaje się do wykrywania granic, powstających podczas innych rodzajów obróbki cieplnej.

Uwaga — Może być również wykorzystana metoda «symulacji nawęglania». Próbkę poddaje się takiej samej obróbce cieplnej, ale przy braku atmosfery o wysokiej zawartości węgla. Po to on jest poddawany obróbce cieplnej, która spełnia obróbce termicznej badanych produktów. Dla określenia granic ziaren używany odczynnik, określonego w 6.3.2.

6.3.4.2 Науглероживание próbek

Na próbkach nie powinno być żadnych śladów обезуглероживания lub powierzchniowego utleniania. Wszelkie wcześniejsze traktowanie: zimna, ciepła, mechaniczne, itp. może mieć wpływ na kształt uzyskanych ziaren. W tych przypadkach, kiedy zaleca się wziąć pod uwagę te względy, w warunkach technicznych produktów należy wskazać przetwarzania, która powinna być przeprowadzona przed określeniem wielkości ziarna.

Po nawęglania próbkę należy chłodzić z dość niskiej prędkości, aby zapewnić wydzielanie cementytu wzdłuż granic ziaren w заэвтектоидной powierzchniowej strefie науглероженного próbki.

Науглероживание powinno odbywać się poprzez ujawnienie wzoru w (925±10)°c przez 6 h. Do tego w науглероживающей komorze pieca zwykle utrzymują temperaturę (925±10)°C w ciągu 8 h, w tym czasie podgrzewania. W większości przypadków głębokość warstwą nawęgloną wynosi około 1 mm. Po nawęglania próbkę należy schłodzić z dość niskiej prędkości, aby zapewnić wydzielanie cementytu wzdłuż granic ziaren заэвтектоидной strefy warstwą nawęgloną.

Za każdym razem należy użyć świeże карбюризатор.

6.3.4.3 Przygotowanie próbek

Науглероженный próbkę zwykle należy przeciąć prostopadle do jego науглероженной powierzchni. Na jednej z płaszczyzn cięcia powinien być przygotowany szlif dla металлографического badania, które należy skręcać za pomocą odczynniki a) lub b):

a) zasadowy пикрат sodu:

— kwas pikrynowy 2 g;

— soda kaustyczna 25 g;

— woda 100 cm.

Trawienie odbywa się poprzez zanurzenie próbki w odczynnik, ogrzane do 100 °C, nie mniej niż 1 min lub poprzez elektrolityczne trawienie w temperaturze pokojowej i napięciu 6 v przez 60 s;

b) alkoholowy roztwór kwasu azotowego:

— kwas azotowy od 2 do 5 cm;

— alkohol etylowy, aż do uzyskania 100 cm.

Można użyć i inne odczynniki, dające takie same wyniki.

6.3.4.4 Wynik

Granice ziaren austenitu pierwotnego w заэвтектоидном науглероженном powierzchniowej warstwie zostaną określone nadmiernym цементитом.

6.3.5 Metoda siatki ferrytu доэвтектоидного

Uwaga — Wskazówki dotyczące korzystania z tej metody, w zależności od mikrostruktury stali znajdują się w załączniku A.

6.3.5.1 Zakres zastosowania

Metodę stosuje się dla stali węglowych o zawartości węgla około 0,25% do 0,6% i dla takich stali niskostopowych, jak manganowo-molibden, 1%-owa chromowana, 1,5%-owa chromowana z molibdenu i 1,5%-owa niklowej z chromu. Granice ziaren austenitu pierwotnego przejawia się w postaci siatki доэвтектоидного ferrytu.

6.3.5.2 Przygotowanie próbek

Należy stosować warunki аустенитизации określone w standardzie produktów. W przypadku stali węglowych lub innych stali o niskiej прокаливаемостью należy chłodzić próbki w powietrzu wraz z piecem lub w warunkach częściowego izolowane transformacji w taki sposób, aby ziarna austenitu zostały określone ферритом.

W przypadku stali stopowych próbki po аустенитизации należy narażać изотермическому chłodzenia w warunkach częściowego przekształcenia w odpowiedniej temperaturze w zakresie od 650 °C do 720 °C, a następnie chłodzić w wodzie.

Uwagi

1 Czas potrzebny do przemiany, zmienia się w zależności od składu chemicznego stali, ale zazwyczaj wystarczającą ilość ferrytu wyróżnia się za czas od 1 do 5 min, chociaż w niektórych przypadkach może być konieczne dłuższe okresy, sięgające 20 min.

2 W przypadku stali stopowych w celu uzyskania równomiernego przemiany podczas изотермической przetwarzania wskazane, aby używać próbkę o wymiarach 12х6х3 mm.

6.3.5.3 Polerowanie i trawienie

Należy ciąć, szlifować i opuścić próbki do металлографического badania. Do trawienia należy użyć odpowiedni odczynnik, na przykład, zawierający kwas solny lub пикриновую kwas (6.3.3.2).

6.3.6 Metoda hartowania na бейнит lub gradient hartowania

Uwaga — Wskazówki dotyczące korzystania z tej metody, w zależności od mikrostruktury stali, znajdują się w załączniku A.

6.3.6.1 Zakres zastosowania

Tę metodę stosuje się dla stali, których skład zbliżony do эвтектоидному, tj. zawierający 0,7% mas. lub więcej węgla. Granice ziaren austenitu pierwotnego są w postaci cienkiej siatki perlitu lub бейнита, очерчивающей ziarna austenit.

6.3.6.2 Przygotowanie próbek

Próbki ogrzewano do temperatury powyżej punktu nie więcej niż 30 °C (czyli temperatury, w której kończy się przemiana ferrytu w austenit podczas ogrzewania), aby zapewnić pełną аустенитизацию.

Wzór chłodzi się z kontrolowaną prędkością, aby uzyskać częściowo utwardzonej struktury cienkich warstwy perlitu lub бейнита, очерчивающей ziarna austenit.

Struktura ta może być uzyskana w jeden z następujących sposobów:

a) poprzez hartowania w wodzie lub oleju (jak bardziej wskazane) pręta z takimi wymiarami przekroju poprzecznego, które zapewniają pełną hartowanie powierzchni próbki, ale tylko częściową hartowanie w jego środku;

b) poprzez gradient hartowania rzeczywistej równości pręta o średnicy lub stroną kwadratu od 12 do 25 mm, w wyniku zanurzenia w wodzie tylko części długości pręta. Po takiej operacji próbkę poddaje polerowania i wyryte.

6.3.7 Uczulenie austenitycznych odpornych na korozję i stali марганцовистых

Granice ziaren mogą być zidentyfikowane w wyniku wydzielenia węglików podczas nagrzewania w zakresie temperatur uczulenia od 482 °C do 704 °C. w Celu identyfikacji węglików można użyć dowolnego odpowiedni odczynnik.

Uwaga — Ta metoda nie należy używać do austenitycznych stali o bardzo niskiej zawartości węgla.

6.3.8 Inne metody wykrywania granic ziaren austenitu pierwotnego

Dla niektórych stali po prostej obróbki cieplnej (wyżarzania, normalizowania, hartowania i odpuszczania itp.) granic ziaren austenitu może objawiać gdy badanie mikroskopowe w następującej postaci: siatki доэвтектоидного ferrytu, ochrona ziarna perlitu; siatka bardzo drobnego perlitu, otoczenia ziarna austenit, itp. Austenitycznej ziarna mogą być również ujawnione przez termicznego trawienia w próżni (nie koniecznie następnie utlenianie). W takich przypadkach te uproszczone metodypowinny być określone w warunkach technicznych produktów.
_______________
Do takich metod należą:

— edukacja wydzieliny wzdłuż granic ziaren podczas chłodzenia;

— metoda gradientu hartowania, itp.

7 Metody ustalania wielkości ziarna

7.1 Ocena numerem ziarna

7.1.1 Formuła

Pokój ziarna określają zgodnie z 3.2 według wzoru

. (1)

Formuła ta może być przedstawiona w postaci

(2a)

lub

. (2b)

7.1.2 Ocena metodą porównania ze standardowymi benchmarku skalami

Obraz otrzymany na ekranie (lub mikrofotografii), w porównaniu z szeregiem standardowych obrazówlub przezroczystych nakładek (mogą być również wykorzystane naoczne wkładki przeznaczone do pomiaru wielkości ziarna, jeśli są one zgodne z krajowymi lub międzynarodowymi normami). Standardowe zdjęcia w powiększeniu 100numerowane cyframi od 00 do 10 w taki sposób, że ich pokój jest równy numerowi ziarnaG.
_______________
Te referencyjne skali przedstawiono w standardzie ACTM E 112 [(skali 1A i 1B) (załącznik) (wybrane skali należy wykorzystać w ciągu całego badania)].


Uwaga — Wszystkie standardowe obrazy, wymienione w załączniku V, podane przy powiększeniu 10. Do pokoi ziarna od 00 do 2,5 i 3,0 do 10 stosowane okręgi o różnych średnicach. Obraz standardowy dla ziarna pokój 1,0 odpowiada ten sam standardowego obrazu do ziarna pokój 3,0, narosły 2 razy, co jest zgodne z formułą (1).


Dla skali odniesienia może być zdefiniowany standardowy obraz do pokoju, ziarna, najbardziej zbliżoną do wielkości ziarna na badanych polach widzenia próbki. Na każdej próbce należy oceniać co najmniej w trzech losowo wybranych pól widzenia.

Jeśli wzrost g obrazu na ekranie lub fotografii nie jest równa 100, pokój ziarnaG określają numer M najbardziej bliskiego standardowego obrazu, korzystając z następujących funkcji relacje wzrostów

. (3)

W tabeli 2 przedstawiono zależność między liczbami ziarna dla powszechnie stosowanych wzrostów.


Tabela 2

Powiększenie obrazu	Pokój ziarna metalu do odpowiedniej standardowego obrazu
25	-3	-2	-1	0	1	2	3	4
50	-1	0	1	2	1	4	5	6
100	1	2	3	4	3	6	7	8
200	3	4	5	6	5	8	9	10
400	5	6	7	8	7	10	11	12
500	5,6	6,6	7,6	8,6	7,6	10,6	11,6	12,6
800	7	8	9	10	9	12	13	14

7.1.3 Планиметрический metoda

Ta metoda oceny opisano w załączniku C.

7.1.4 Ocena dokładności określenia pokoje ziarna

Jak przy ocenie metodą porównania, jak i przy ocenie metodą liczenia, dokładność pokoje ziarna rzadko przekracza połowę jednostki. Otrzymany pokój ziarna należy zaokrąglić do liczby całkowitej.

7.2 Ocena metodą przecięć

Liczy się liczba ziaren N lub liczba granic ziaren P, пересеченных linią pomiaru znanej długości na wyświetlanym ekranie mikroskopu, naoczną wstawiania, monitora telewizyjnego typu lub mikrofotografii przedstawicielskiej na głównym placu próbki przy znanym zwiększeniu g.

Pomiarowy linia może być bezpośredni lub okręgiem. Siatka pomiarowa, pokazana na rysunku 2 pokazuje zalecane typy linii pomiarowej.

Rysunek 2 — Zalecana siatka pomiarowa dla metody skrzyżowań

Rysunek 2 — Zalecana siatka pomiarowa dla metody skrzyżowań

Pomiarowy siatkę należy nakładać na исследуемое polu tylko raz. W celu uzyskania uzasadnionego liczenia jest nałożony dowolnie na odpowiednią liczbę pól.

Wymiary trzech okręgów w milimetrach powinny być następujące:

Średnica	Długość okręgu
79,58	250,0
53,05	166,7
25,53	83,3
Całkowita długość	500,0

7.2.1 Metoda liniowych skrzyżowań

7.2.1.1 Na rysunku 2 przedstawiono siatki, która może być wykorzystana do pomiaru wielkości ziarna metodą przecięć. Łączna długość trzech koncentrycznych okręgów jest równa 500 mm. Korzystanie z okręgów umożliwia uśrednianie zmiany formy равноосных ziaren i wykluczyć problem linii kończących wewnątrz ziaren. Na rysunku 2 przedstawiono również cztery linie proste: dwie linie są skierowane ukośnie — pionowe i jedną poziomą. Długość każdej przekątnej jest równa 150 mm, a poziome i pionowe linie mają długość 100 mm każda.

Proste linie oraz wypośrodkowywają zmiany formy равноосных ziaren. Z drugiej strony, jeśli stopień tłoczenia ziaren jest zainteresowanie, to liczenie ziaren można przeprowadzać tylko za pomocą pionowej i poziomej linii (oddzielnie), umieszczając je w taki sposób, aby na wzdłużnie zorientowanych polerowanej płaszczyzna pozioma linia była równoległa do osi deformacji (a pionowa odpowiednio prostopadła do cudzoziemców cosinus deformacji) [patrz 7.2.3, przelew z)].

Wzrost należy dobierać w taki sposób, aby w każdym polu widzenia nie było mniej niż 50 skrzyżowań ziaren. Należy ocenić nie mniej niż pięciu losowo wybranych pól w sumarycznej liczbie skrzyżowań nie mniej niż 250.

Przy obliczaniu skrzyżowań ziaren i granic ziaren w jednofazowych зеренных strukturach z wykorzystaniem prostych linii pomiarowych stosują się następujące zasady:

7.2.1.2 Kiedy liczy się liczba przejazdów ziaren N:

— jeśli pomiarowy linia przechodzi przez ziarno, N ≥ 1;

— jeśli pomiarowy linia kończy się wewnątrz ziarna, N jest równa 0,5;

— jeśli linia pomiarowa do granicy ziarna, N jest równa 0,5.

7.2.1.3 Kiedy liczy się liczba przecięć granic ziaren P:

— jeśli pomiarowy linia przechodzi przez granicę, P ≥ 1;

— jeśli linia pomiarowa do granicy ziarna, P ≥ 1;

— jeśli pomiarowy linia przechodzi przez punkt styku trzech ziaren, P jest równy 1,5.

Uwaga — Metoda «Snyder-Граффа», opisany w załączniku, jest to metoda liniowych skrzyżowań dla narzędziowej (stali szybkotnących stali).

7.2.2 Metoda przecięcia okręgu cięciami

Zaleca się stosowanie okręgu, oznaczonych na rysunku 2.

Pomiarowy linia składa się z trzech koncentrycznych okręgów przedstawionych na rysunku 2, lub z jednym okręgu. Łączna długość trzech okręgów zalecanej siatki pomiarowej przedstawionej na rysunku 2, wynosi 500 mm. Wzrost lub średnicę okręgu należy wybrać w taki sposób, aby po nałożeniu siatki pomiarowej na исследуемое polu liczba skrzyżowań ziaren wynosiła od 40 do 50.

W przypadku jednej okręgu używają obwód największej średnicy o długości 250 mm. W tym przypadku należy użyć wzrost, umożliwiające liczenie nie mniej niż 25 skrzyżowań ziaren.

Podczas korzystania z metody przejazdy odcinkami koła są nieco wyższe wartości długości odcinków przecinających ziarna, a więc nieco niższą liczbę przecięć granic ziaren. Aby zrekompensować te nieścisłości przekraczania granic, występujące w miejscach styku trzech ziaren, zamiast 1,5 przecięcia należy uwzględnić je jako dwa przejazdy, jak to jest w zwyczaju przy użyciu metody przejazdów poszczególnymi odcinkami.

7.2.3 Ocena wyników

Liczy się liczba przejazdów ziaren N lub granic ziaren P stroju losowo wybranych pól.

Określają wartość średnia liczby skrzyżowań ziaren lub przecięć granic ziaren .

Jeżeli rzeczywista długość linii pomiarowej, to i .

W przypadku неравноосных зеренных struktur może być przeprowadzony liczba skrzyżowań ziaren N lub granic ziaren P, za pomocą linii prostych, zorientowane równolegle do trzech głównych kierunkach. Te trzy kierunki mogą być znalezione w każdym z dwóch lub trzech głównych płaszczyznach próbki (podłużnej, poprzecznej i prostopadłej do grubości próbki).

Średnia liczba skrzyżowań ziaren na milimetr lub średnia liczba przecięć granic na milimetr określają pierwiastek sześcienny z dzieła wyników pomiarów w trzech następujących kierunkach

i ,

gdzie kreski nad wartościami wskazują, że są one wartościami średnimi szeregu pomiarów, a x, u i z, wskazują główne kierunki (wzdłużne, poprzeczne i równoległe grubości).

a) Zboża, odpowiadające poszczególnym numerom ziarna

W niektórych przypadkach badany próbka może zawierać ziarna, odnoszące się do dwóch lub więcej numerów ziarna. To może być znaleziona w obecności wielu ziaren, znacznie różniących się wielkością od pozostałych ziaren (patrz ISO 14250).

b) Ziarna z sobowtórami

Jeżeli nie uzgodniono inaczej, to te ziarna liczy się jako jedno ziarno, czyli двойниковые granicy nie biorą pod uwagę (rysunek 3).

Rysunek 3 — Ocena liczby ziarna (ziarna z counterparts)

Rysunek 3 — Ocena liczby ziarna (ziarna z counterparts)

c) Неравноосные ziarna

Kształt ziarna można ocenić co do wielkości związek średniej długości jego liniowego przekraczania w kierunku deformacji do średniej długości liniowego przecięcia prostopadłego do kierunku odkształcenia za pomocą wzdłużnie zorientowanych próbki. Stosunek ten nazywany jest współczynnikiem tłoczenia ziaren lub współczynnik anizotropii.

d) Nowoczesne metody pomiaru wielkości ziarna

Dla określenia wielkości ziarna w odpowiednich materiałów mogą być wykorzystane ultradźwiękowe metody automatycznej analizy obrazów itp., pod warunkiem, że dokładność tych metod została wstępnie potwierdzona wynikami rzetelnych корреляционных badań.

8 raport z badań

Raport z badań powinien zawierać:

a) znaczek badanej stali;

b) typ określonego ziarna;

c) zużyty metoda, warunki badań, metody oceny (tj. metodą ręczną lub automatyczną analizę);

d) numer ziarna lub wartość średniej średnicy ziarna.

Załącznik A (informacyjny). Przegląd metod wykrywania granic ziaren ferrytu, austenitu i pierwotnego austenitu w stalach

Załącznik A
(pomocniczy)

Metoda	Zakres zastosowania
Metoda trawienia nasyconym wodnym roztworem kwasu pikrynowego (6.3.2)	Stali ze strukturą austenit, to austenit lub бейнита, zawierające 0,005% fosforu
Metody kontrolowanego utleniania (6.3.3)	Stale węglowe i niskostopowej
Metoda nawęglania przy 925 °C (6.3.4)	Цементуемые nierdzewnej
Metoda symulacji nawęglania (6.3.4)
Metoda очерчивания granic ziaren доэвтектоидным ферритом (6.3.5)	Gruboziarniste stale o zawartości węgla między 0,26% i 0,6%, a także niskostopowej typu Mn-Mo, 1% Cr, 1% Cr-Mo i 1,5% Cr-Ni
Metoda hartowania na бейнит lub gradient hartowania (6.3.6)	Gruboziarniste stale o około эвтектоидным zawartości węgla, czyli 0,7%-0,8% Z
Metoda uczulenia granic ziaren (6.3.7)	Нестабилизированные austenitycznej lub dwufazowy na korozję z zawartości węgla > 0,025%
Metoda hartowania i odpuszczania (6.3.8)	Stale
Bezpośredni grawer z użyciem odpowiedniego odczynnika (6.2)	Wszystkie jednofazowe nierdzewnej
W austenitycznych stali manganowych się dzieje zaznaczanie drobnych węglików na granicach ziaren podczas starzenia w temperaturze 550 °C i 600 °C.

Załącznik B (obowiązkowe). Określenie wielkości ziarna. Referencyjne skali

Załącznik B
(obowiązkowe)

_______________
Te skali odtwarzane z ACTM E 112.


Skala 1A. Ziarna bez counterparts (równomierne trawienie) 100

Rysunek W. 1 — Skala 1A. Ziarna bez counterparts (równomierne trawienie) przy powiększeniu 100

Rysunek W. 1, arkusz 2

Rysunek W. 1, arkusz 3

Rysunek W. 1, arkusz 4

Rysunek W. 1, arkusz 5

Rysunek W. 1, arkusz 6

Rysunek W. 1, arkusz 7

Skala 1 V. Ziarna bez counterparts (równomierne trawienie) 100

Rysunek B. 2 — Ziarna bez counterparts (równomierne trawienie)

Rysunek B. 2, arkusz 2

Rysunek B. 2, arkusz 3

Rysunek B. 2, arkusz 4

Rysunek B. 2, arkusz 5

Rysunek B. 2, arkusz 6

Rysunek B. 2, arkusz 7

Rysunek B. 2, arkusz 8

Aplikacja (obowiązkowe). Metoda oceny

Aplikacja Z
(obowiązkowe)

S. 1 Zasada metody планиметрического

Tradycyjnie pomiarowy okrąg o średnicy 79,8 mm narysowałeś lub nakładali na микрофотографию lub obraz, rzutowania na ekran z matowego szkła. Wzrost wybierali w taki sposób, aby powierzchnia koła zawierał nie mniej niż 50 ziaren. Zalecenie miało na celu zminimalizować błąd liczenia, związanych z okrągłą ocenianym powierzchni.

Rysunek S. 1 — Ocena liczby ziaren na powierzchni, ograniczonej okręgiem

Rysunek S. 1 — Ocena liczby ziaren na powierzchni, ograniczonej okręgiem

Spędzają dwa liczenia:  — liczba ziaren w pełni znajdujących się wewnątrz okręgu, i  — liczba ziaren, пересеченных okręgiem.

Pełna liczba równoważnych ziaren wynosi

. (S. 1)

Liczba ziaren na 1 mmpowierzchni próbki m utożsamiają się z wzoru

(C. 2)

czy w przypadku ewentualnego wzrostu g

, (C. 3)

gdzie 5000 — powierzchnia koła, ograniczony pomiarowym kółku, mm.

Takie podejście zakłada, że średnio połowa ziaren, пересеченных pomiarowym kółku, znajduje się w środku okręgu, a druga połowa — na zewnątrz okręgu. To założenie odnosi się do linii prostej przechodzącej przez зеренную strukturę, ale nie dla krzywej linii. Błąd, ze względu na tym wstępem, wzrasta wraz ze zmniejszeniem liczby ziaren znajdujących się wewnątrz obwodu pomiarowego. Jeśli wewnątrz pomiarowej okręgu znajduje się nie mniej niż 50 ziaren, to błąd wynosi około 2%.

W prosty sposób wyłączenia tego błędu, niezależnie od liczby ziaren wewnątrz obwodu pomiarowego, jest użycie kwadratu lub prostokąta. Jednak w tym przypadku metodę liczenia należy nieco zmienić. Po pierwsze, wskazują, że ziarna, które każdy z czterech kątów, są średnio o jedną czwartą wewnątrz figury i natrzyj kwartału poza nią. W ten sposób, cztery narożne ziarna razem biorą pod uwagę jako jedno ziarno wewnątrz pomiarowej kształty.

Tracąc cztery narożne ziarna, spędzają liczenie ziaren, w pełni znajdujących się wewnątrz prostokąta i liczby ziaren, пересеченных czterema stronami prostokąta(rysunek S. 1). Wyrażenie S. 1 w tym przypadku przyjmuje postać:

. (S. 4)

Rysunek S. 2 — Ocena liczby skrzyżowań ziaren i granic ziaren

Rysunek S. 2 — Ocena liczby skrzyżowań ziaren i granic ziaren

Ilość ziaren na 1 mmpowierzchni próbki m wynosi:

, (S. 5)

gdzie  — obserwowana powierzchnia figury, użytej do liczenia liczby ziaren w mm.

Średnia powierzchnia ziarna, mm, określona wzorem

. (S. 6)

Powszechnie przyjętą metodą obliczania średniej średnicy ziarna było wykorzystanie poniższego wyrażenia. Jednak korzystanie z takiego podejścia nie jest zalecane, ponieważ zakłada on, że ziarna są kwadratowe w przekroju, co nie odpowiada rzeczywistości.

. (S. 7)

Każdej wartości G odzwierciedlał wartość zadana m. W tabeli C. 1 przedstawiono wartości graniczne m, obliczone ze wzoru (S. 2) lub (S. 3), dla wartości G, odpowiednich całych liczb.

S. 2 Metoda Snyder-Граффа

S. 2.1 Zakres zastosowania

Tę metodę stosuje się dla określenia wielkości ziarna austenitu pierwotnego w hartowanych i отпущенных stali szybkotnących stali, z wykorzystaniem metody skrzyżowań ziaren prostymi liniami.

S. 2.2 Przygotowanie próbek

Wzór, który zazwyczaj wybierają od produktu po hartowania i odpuszczania, nie ulega żadnej dodatkowej obróbce cieplnej.

Po polerowania próbkę należy opuścić w 10% roztworze kwasu azotowego w alkoholu etylowym. Trawienie powinno być wystarczająco długi w celu wyraźnego określenia granic ziaren austenitu pierwotnego. Może wymagać kilku kolejnych cykli polerowanie/trawienie. Powierzchnia próbki staje się bardziej lub mniej malowane w zależności od rodzaju obróbki cieplnej, której poddano produkt.

S. 2.3 Pomiar

Przy powiększeniu 1000musi być szacuje się liczbę ziaren, пересеченных linią pomiaru długości 125 mm. Należy wykonać pięć obliczeń przy różnej orientacji linii pomiarowej na losowo wybranych polach.

S. 2.4 Wynik

Jeśli w warunkach technicznych nie ma innych wskazań, to wielkość ziarna charakteryzuje się среднеарифметическим wartością liczby ziaren, пересеченных w pięciu działaniach. Z tej wartości może być ustalona średnia wielkość przekroczenia ziarna.


Tabela C. 1 — Definicja pokoje ziarna w zależności od różnych parametrów

Pokój ziarnaG	Liczba ziaren na 1 mmM			Średnia średnica ziaren d, mm	Średnia powierzchnia ziarna A, mm	Średnia długość perez- docelowego ziarna , mm	Średnia liczba perez- domyślnych ziaren na 1 mm garść- zastosowania linii
Nomi- нальное wartość	Wartość graniczna
od (exc.)	do (włącz.)
-7	0,0625	0,046	0,092	4	16	3,577	0,279
-6	0,125	0,092	0,185	2,828	8	2,529	0,395
-5	0,25	0,185	0,37	2	4	1,788	0,559
-4	0,50	0,37	0,75	1,414	2	1,265	0,790
-3	1	0,75	1,5	1	1	0,894	1,118
-2	2	1,5	3	0,707	0,5	0,632	1,582
-1 (00)	4	3	6	0,500	0,25	0,447	2,237
0	8	6	12	0,354	0,125	0,320	3,125
1	16	12	24	0,250	0,0625	0,226	4,42
2	32	24	48	0,177	0,0312	0,160	6,25
3	64	48	96	0,125	0,0156	0,113	8,84
4	128	96	192	0,0884	0,00781	0,080	12,5
5	256	192	384	0,0625	0,00390	0,0566	17,7
6	512	384	768	0,0442	0,00195	0,0400	25,0
7	1024	768	1536	0,0312	0,00098	0,0283	35,4
8	2048	1536	3072	0,0221	0,00049	0,0200	50,0
9	4096	3072	6144	0,0156	0,000244	0,0141	70,7
10	8192	6144	12288	0,0110	0,000122	0,0100	100
11	16384	12288	24576	0,0078	0,000061	0,00707	141
12	32768	24576	49152	0,0055	0,000030	0,00500	200
13	65536	49152	98304	0,0039	0,000015	0,00354	283
14	131072	98304	196608	0,0028	0,0000075	0,00250	400
15	262144	196608	393216	0,0020	0,0000037	0,00170	588
16	524288	393216	786432	0,0014	0,0000019	0,00120	833
17	1048576	786432	1572864	0,0010	0,00000095	0,00087	1149
Uwaga — W niniejszej tabeli przedstawiono wartości różnych parametrów dla равноосных ziaren.

S. 3 Alternatywny system określania wielkości ziarna

S. 3.1 Ogólna charakterystyka

Oprócz systemu określania wielkości ziarna, opisanego w niniejszym standardzie, istnieje inny system, używany w USA.

W tym systemie (ACTM E 112) rozmiar ziarna określają wskaźnikiem G, zwanym numerem ziarna ACTM, jak pokazano w S. 3.2 i C. 3.3

S. 3.2 Metoda średniej długości liniowego przecięcia ziarna

Pokój ziarna G (ACTM)=0 odpowiada średniej długości liniowego przecięcia ziarna 32,0 mm, mierzonej przy powiększeniu 100.

Wyrażenia w celu określenia innych pokoi ziarna w zależności od:

— średniej długości liniowego przecięcia ziarna

; (S. 8)

— średniej liczby skrzyżowań ziaren na jednostkę długości (mm)

. (S. 9)

C. 3.3 Metoda liczenia

Z definicji pokój ziarna G (ACTM)=1 i odpowiada 15,5 adra na jednostce powierzchni (mm).

Zależność innych pokoi od liczby ziaren na jednostce powierzchni (kwadratowym przeszło milimetry) ma postać

. (S. 10)

S. 3.4 Liczbowe relacje między różnymi wskaźnikami wielkości ziarna w przypadku regularnych struktur

Pokój ziarna ACTM zgodne z nieco większej wielkości ziarna, niż ten sam numer ziarna, określonego zgodnie z niniejszą normą, jednak różnica ta nie przekracza jednej dwudziestej od jednostki pokoje. Różnica ta jest pomijalnie mała, ponieważ dokładność oceny wielkości ziarna zwykle nie może przekraczać połowy jednostki, nawet w najbardziej sprzyjających warunkach.

Wyrażenie (2a) i (2b), wymienione w 7.1 niniejszego standardu, mogą być przedstawione w postaci

. (S. 11)

Porównywanie tego wyrażenia z wyrazem (S. 10) pokazuje, że

.

Aplikacja TAK (odniesienia). Informacje o podstawie referencyjnych norm krajowych z normami Federacji Rosyjskiej (i obowiązującymi w tym jako międzypaństwowych standardów)

Aplikacja TAK
(pomocniczy)

Tabela TAK.1

Oznaczenie standardu referencyjnego	Stopień zgodności	Identyfikacja i oznaczenie odpowiedniej normy krajowej
ISO 3785:2006	-	*
ISO 14250:2000	IDT	GOST R ISO 14250−2013 «Stal. Металлографическая ocena дуплексного wielkości ziarna i jego dystrybucji"
KONTROLERA E 112−13	-	*
* Odpowiedni krajowy standard brakuje. Przed jego zatwierdzeniem, zaleca się korzystać z tłumaczenia na język polski tego międzynarodowego standardu. Tłumaczenie tej normy jest w Federalnym informacyjnym funduszu przepisów technicznych i norm. Uwaga — W niniejszej tabeli wykorzystano następujące objaśnienie stopnia zgodności norm: — IDT — identyczne standardy.

OFT 669.14:620.2:006.354	OX 77.040.99	ОКСТУ 0709
Słowa kluczowe: stal, металлографический metoda, określenie wielkości ziarna